Các Loại Gia Vị Đặc Trưng Của Núi Rừng Tây Bắc
Thiên nhiên ưu ái ban tặng cho núi rừng Tây bắc những nguyên liệu độc đáo giúp các món ăn mang nét đặc trưng riêng không thể nhầm lẫn với bất cứ nơi nào khác. Mời quý vị cùng Du lịch Điện Biên điểm danh một số loại gia vị đặc trưng nhất của miền sơn cước nhé!
1. Hạt Mắc khén – Đệ nhất gia vị Tây Bắc
Hạt Mắc khén
Nhắc đến các loại gia vị của Tây Bắc chắc chắn Mắc khén luôn được nhắc đến đầu tiên và đây cũng là loại gia vị được khá nhiều người biết đến. Mắc khén được coi là linh hồn của ẩm thực Tây Bắc bởi trong hầu hết các món ăn của đồng bào dân tộc Thái đều sử dụng loại hạt này.
Hạt Mắc khén thuộc họ hồi, có tinh dầu và hương thơm, khi ăn có cảm giác cay nồng, phù hợp với rất nhiều món ăn đặc biệt thường được dùng để làm đồ chấm hoặc tẩm ướp các món nướng. Hạt Mắc khén khô phải rang vàng, để nguội hoặc xay thành bột mịn đều có thể sử dụng được.
2. Hạt Dổi
Dổi không chỉ là loại cây lấy gỗ mà hạt của nó còn là một trong những loại gia vị rất thông dụng ở Tây Bắc. Hạt Dổi tươi có màu đỏ đẹp mắt, khi đem phơi sẽ có màu nâu sẫm và hạt săn lại.
Tương tự như Mắc khén, hạt Dổi là loại gia vị lí tưởng thích hợp với các món nướng hay làm thịt gác bếp, tuy nhiên hạt Dổi có điểm khác so với Mắc khén là phải được nướng trên than hồng rồi đem giã nhỏ. Một điểm lưu ý nữa là hạt Dổi sau khi giã hay nướng rồi sẽ không giữ được quá lâu nên thường được chế biến ngay khi cần dùng.
Ngoài được dùng để tẩm ướp các món nướng, hạt Dổi cũng được dùng trong món canh măng hay để làm chẳm chéo. Tuy nhiên, hạt Dổi khá ít đặc biệt là hạt Dổi rừng rất khó kiếm và giá thành khá cao nên việc sử dụng hạt Dổi chưa thực sự phổ biến và được nhiều người ở địa phương khác biết đến.
3. Lá Mắc mật
Lâu nay lá Mắc mật vẫn được biết đến là một loại gia vị được dùng để chế biến các món ăn. Đây là loài cây có hoa thuộc họ Cửu lý hương, từ ‘mắc mật” được dịch từ tiếng Tày – Nùng có nghĩa là “quả ngọt”.
Lá Mắc mật có tinh dầu thơm nên được dùng trong các món quay, nướng, hấp, kho… Trong lá có hàm lượng protein, sắt, mangan, canxi rất cao. Lá Mắc mật còn có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan.
Không chỉ lá cây có thể sử dụng được mà quả và hạt của Mắc mật cũng có những công dụng riêng. Quả Mắc mật có vị hơi chua ngọt có thể ăn tươi hoặc dùng để nấu ăn trong một số món vì trong quả có chứa nhiều vitamin C. Hạt Mắc mật thường được phơi khô, xay thành bột để làm gia vị. Với nhiều công dụng như vậy nên cây Mắc mật được nhiều đồng bào tại Tây Bắc trồng trong vườn nhà vừa để sử dụng với mục đích sinh hoạt hàng ngày đồn thời cũng là một nguyên liệu thuốc Đông y quý.
4. Hạt tiêu rừng
Không giống với hạt tiêu thông thường, tiêu rừng có vị thơm nhẹ nhàng không xộc lên mũi, cay nhẹ chứ không cay như hồ tiêu. Loại tiêu này mọc hoang rất nhiều ở khu vực Tây Nguyên, đặc biệt nhiều ở khu vực Măng Đen, huyện Kon Plong, Kon Tum – nơi khí hậu quanh năm mát mẻ. Hạt tiêu rừng có thể thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 8.
Theo anh Lợi, người dân ở Măng Đen, trước đây tiêu rừng hái về thường được người dân trong bản cho nhau để ướp gia vị nhưng nay chúng được người dân thành phố “săn” mua nên giá tăng cao. Mỗi kg tiêu đang được anh bán với giá 300.000-320.000 đồng một kg.+
“Loại này thu được đến đâu là được thương lái và người dân trong tỉnh mua hết đến đó. Các dân buôn ở TP HCM, Hà Nội muốn có hàng phải đặt trước với giá cao hơn giá bán sỉ tại tỉnh”, anh Lợi nói.
1. Hạt Mắc khén – Đệ nhất gia vị Tây Bắc
Hạt Mắc khén
Nhắc đến các loại gia vị của Tây Bắc chắc chắn Mắc khén luôn được nhắc đến đầu tiên và đây cũng là loại gia vị được khá nhiều người biết đến. Mắc khén được coi là linh hồn của ẩm thực Tây Bắc bởi trong hầu hết các món ăn của đồng bào dân tộc Thái đều sử dụng loại hạt này.
Hạt Mắc khén thuộc họ hồi, có tinh dầu và hương thơm, khi ăn có cảm giác cay nồng, phù hợp với rất nhiều món ăn đặc biệt thường được dùng để làm đồ chấm hoặc tẩm ướp các món nướng. Hạt Mắc khén khô phải rang vàng, để nguội hoặc xay thành bột mịn đều có thể sử dụng được.
2. Hạt Dổi
Dổi không chỉ là loại cây lấy gỗ mà hạt của nó còn là một trong những loại gia vị rất thông dụng ở Tây Bắc. Hạt Dổi tươi có màu đỏ đẹp mắt, khi đem phơi sẽ có màu nâu sẫm và hạt săn lại.
Tương tự như Mắc khén, hạt Dổi là loại gia vị lí tưởng thích hợp với các món nướng hay làm thịt gác bếp, tuy nhiên hạt Dổi có điểm khác so với Mắc khén là phải được nướng trên than hồng rồi đem giã nhỏ. Một điểm lưu ý nữa là hạt Dổi sau khi giã hay nướng rồi sẽ không giữ được quá lâu nên thường được chế biến ngay khi cần dùng.
Ngoài được dùng để tẩm ướp các món nướng, hạt Dổi cũng được dùng trong món canh măng hay để làm chẳm chéo. Tuy nhiên, hạt Dổi khá ít đặc biệt là hạt Dổi rừng rất khó kiếm và giá thành khá cao nên việc sử dụng hạt Dổi chưa thực sự phổ biến và được nhiều người ở địa phương khác biết đến.
3. Lá Mắc mật
Lâu nay lá Mắc mật vẫn được biết đến là một loại gia vị được dùng để chế biến các món ăn. Đây là loài cây có hoa thuộc họ Cửu lý hương, từ ‘mắc mật” được dịch từ tiếng Tày – Nùng có nghĩa là “quả ngọt”.
Lá Mắc mật có tinh dầu thơm nên được dùng trong các món quay, nướng, hấp, kho… Trong lá có hàm lượng protein, sắt, mangan, canxi rất cao. Lá Mắc mật còn có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan.
Không chỉ lá cây có thể sử dụng được mà quả và hạt của Mắc mật cũng có những công dụng riêng. Quả Mắc mật có vị hơi chua ngọt có thể ăn tươi hoặc dùng để nấu ăn trong một số món vì trong quả có chứa nhiều vitamin C. Hạt Mắc mật thường được phơi khô, xay thành bột để làm gia vị. Với nhiều công dụng như vậy nên cây Mắc mật được nhiều đồng bào tại Tây Bắc trồng trong vườn nhà vừa để sử dụng với mục đích sinh hoạt hàng ngày đồn thời cũng là một nguyên liệu thuốc Đông y quý.
4. Hạt tiêu rừng
Không giống với hạt tiêu thông thường, tiêu rừng có vị thơm nhẹ nhàng không xộc lên mũi, cay nhẹ chứ không cay như hồ tiêu. Loại tiêu này mọc hoang rất nhiều ở khu vực Tây Nguyên, đặc biệt nhiều ở khu vực Măng Đen, huyện Kon Plong, Kon Tum – nơi khí hậu quanh năm mát mẻ. Hạt tiêu rừng có thể thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 8.
Theo anh Lợi, người dân ở Măng Đen, trước đây tiêu rừng hái về thường được người dân trong bản cho nhau để ướp gia vị nhưng nay chúng được người dân thành phố “săn” mua nên giá tăng cao. Mỗi kg tiêu đang được anh bán với giá 300.000-320.000 đồng một kg.+
“Loại này thu được đến đâu là được thương lái và người dân trong tỉnh mua hết đến đó. Các dân buôn ở TP HCM, Hà Nội muốn có hàng phải đặt trước với giá cao hơn giá bán sỉ tại tỉnh”, anh Lợi nói.